Samit u Rimu – Od Rimskog carstva do EU

Evropska unija, za čiji izlaz iz krize će lideri 27 članica pokušati da pronađu rješenje na na samitu u Rimu u subotu, na 60. godišnjicu potpisivanja Ugovora iz Rima o osnivanju Evropske ekonomske zajednice, najnoviji je pokušaj ujedinjavanja Starog kontinenta u njegovoj dugoj i krvlju natopljenoj historiji.

27. godina prije nove ere – 476

U historiju Rimskog carstva upisan je san o ujedinjavanju Evrope, a područje uticaja bilo je i znatno šire nego danas – od sjevera Engleske do sjeverne Afrike i od atlantske obale do Bliskog istoka. Prevlast Rima trajala je duže od bilo kog drugog carstva, ali je na kraju ipak došlo do opadanja, usljed unutrašnjih borbi i varvarskih invazija.

768. – 814.

Karlo Veliki, kralj Franaka, predstavlja dalekog nastavljača Rimskog carstva. Nakon što je svoje kraljevstvo učvrstio daljim osvajanjima, krunisao ga je papa Lav III za rimskog cara, pa je prvi vladar s tom titulom od 5. vijeka. Uveo je kršćansku vjeru u Karolinško carstvo, i vodio političke reforme. Mnogi ga smatraju pravim ocem Evrope. Carstvo se prostiralo od Istočne Evrope do Bretanje, a zahvatalo je i veliki dio Italije.

Od 1515. do 1555.

Karlo Habzburški, poznat i kao Karlo V, posljednji je monarh Svetog rimskog germanskog carstva, koji je želio da objedini Evropu pod kapom krščanstva, naspram otomanskog napredovanja. Teritorija: Španija, Italija, Njemačka, Holandija i Južna Amerika. Njegove ambicije ometao je francuski kralj Fracois I, sa kojim će i ratovati u Italiji. U to vrijeme došlo je do izdvajanja protestantizma Martina Lutera, i početka vjerskih ratova koji su opustošili Evropu. Karlo V je abdicirao nakon 34 godine vladavine i povukao se u jedan manastir u Španiji. To je bio kraj evropskog imperijalističkog sna.

1799.-1815.

Francuska revolucija je zauvijek obilježila kontinenetalnu Evropu, od Španije do vrata Moskve, kroz surova Napoleonova osvajanja. Zadojen historijom antičkog Rima, Napoleon Bonaparta je krenuo u deceniju osvajanja, postižući brilijantne vojne pohode koji su okončani porazom u bici kod Waterlooa, blizu Bruxelles. Krunisan je za cara 2. decembra 1804, i nije propustio da tom prilikom pomene i Karla Velikog.

Od 1840.

Nakon kongresa u Beču 1815. na kojem su se okupili pobjednici Napoleona, zavladao je mir, a velike sile, duboko knzervativne, budno su pazile na ravnotežu sila u Evropi. Naspram njih, pojavili su se republikanci poput Viktora Igoa i Giuseppea Macinija, koji su se prvi put zalagali za Ujedinjene države Evrope, zasnovane na miru i zajedničkoj sudbini. Ova vizija tada je smatrana utopističkom, a ponovo se javila nakon Drugog svetskog rata kao ideja vodilja federalista očeva EU, poput Jana Moneta i Robera Schumana.

1938.-1945.

Njemački nacistički vođa Adolf Hitler pokušava osvajanje skoro cijele Evrope, dijelova Rusije i sjeverne Afrike, kako bi stvorio Evropu Trećeg rajha. On će, kao i Napoleon, skupo platiti kampanju u Rusiji, budući da će se taj pokušaj završiti povlačenjem. Britanski političar, sada evroskeptični ministar spoljnih poslova Boris Johnson, prošle godine je izazvao žustru polemiku poredeći EU sa Napoleonom i Hitlerom.

Od 1957.

Francuski ministar spoljnih poslova Robert Schuman je pet godina nakon kraja Drugog svjetskog rata, 1950. godine, objelodanio plan ekonomske unije Francuske i Zapadne Njemačke, nadahnut idejama ekonomiste Jana Moneta. Godinu dana kasnije, šest zemalja – Belgija, Francuska, Njemačka, Italija, Luksemburg i Holandija, stvaraju Ekonomsku zajednicu za ugalj i čelik, što je bila osnova za Ugovor iz Rima. Unija se tokom decenija širila na 28. zemalja, do potresa koji je 23. juna 2016. izazvala odluka Britanaca na referendumu da istupe.

visoko.ba/federalna.ba