Umjesto OSCE-a izbore u BiH posmatraju građani

Za predstojeće lokalne izbore Centralna izborna komisija (CIK) Bosne i Hercegovine akreditirala je više od 6.700 izbornih posmatrača, s tim da se međunarodni posmatrači mogu akreditovati do samog dana izbora.

Izborni posmatrači daju značajan legitimitet izborima, ukoliko ukazuju na suštinske pogreške tokom izbornog dana. Kao posmatrači u BiH mogu se prijaviti udruženja građana, međunarodne organizacije, te politički subjekti.

„CIK inače akredituju u skladu sa zakonom i pravilima izborne posmatrače građana iz Bosne i Hercegovine, međunarodne izborne posmatrače i posmatrače onih političkih subjekata koji žele posmatrati rad glavnog centra za brojanje u Sarajevu i rad Centralne izborne komisije BiH, dok ostale posmatrače političkih subjekata koji posmatraju rad na biračkim mjestima i općinskih izbornih komisija akredituju općinske odnosno gradske izborne komisije. Očekujemo informaciju sa terena koliko su do sada općinske izborne komisije akreditirale, ali na osnovu ranijih izbora, očekujemo da bi to moglo biti do 50.000 posmatrača političkih subjekata na biračkim mjestima u Bosni i Hercegovini“, kaže Maksida Bajramović iz Centralne izborne komisije BiH.

Gotovo 300 međunarodnih posmatrača biće na lokalnim izborima u Bosni i Hercegovini. No, iako je Organizacija za sigurnost i saradnju u Evropi (OSCE) imala glavnu ulogu po pitanju izbora u BiH u periodu 1996-2000. godine, posmatrači iz posebnog odjela ove međunarodne organizacije neće biti tu 2. oktobra.

“OSCE misija u Bosni i Hercegovini neće provoditi aktivnosti vezane za posmatranje lokalnih izbora 2016. godine, ali će naše osoblje, biti prisutno na terenu na dan izbora, sa primarnim ciljem da steknemo generalno uvid u izborni proces i sigurnosnu situaciju koja je vezana za sam izborni proces. Inače, misija OSCE u BiH ne provodi posmatračke misije na izborima u Bosni i Hercegovini. To je zadatak naših kolega iz ODIHR-a, (Office for Democratic Institutions and Human Rights) dijela naše organizacije koja je locirana u Varšavi. Generalno, praksa ODIHR-a je da provodi posmatranje izbora, općih i predsjedničkih, u i van zemalja članica OSCE-a, ali ne provodi posmatranje lokalnih izbora, sem u posebnim okolnostima, kada rezultati lokalnih izbora eventualno utiču na generalnu sigurnosnu sliku u zemlji i razvoj daljnjih političkih odnosa“, objašnjava Ahmed Rifatbegović, politički savjetnik šefa Misije OSCE-a u BiH.

Prekršaji bez sankcija

Na lokalnim izborima oko 3.000 građana biće posmatrači koalicije šest nevladinih organizacija „Pod lupom“. Jovana Kljajić, portparolka ove koalicije, kaže da je vladalo veliko interesovanje građana za proces posmatranja izbora.

„Prisustvo nestranačkih posmatrača širom Bosne i Hercegovine ima za cilj zaštitu integriteta izbornog procesa i glasova drugih birača. Znamo da stranački posmatrači, izbore posmatraju isključivo za potrebe jednog političkog subjekta, a građanski posmatrači štite Ustavom zagarantovana prava svih drugih građana. Posljednjih osam godina, praksa je pokazala da najveći procenat posmatrača na izborima pripada političkim subjektima, koje osim posmatranja izbora imaju pravo i da biraju opštinske izborne komisije, da kreiraju izborno zakonodavstvo. Ovakva praksa i komplikovanost političkog i administrativnog sistema ostavlja prostora za manipulaciju“, kaže Kljajić.

Koalicija „Pod lupom“ pratila je regularnost izbora i tokom 2014. godine, ali evidentno je da, kaže Jovana Kljajić, za prekršaje izostaju sankcije.

„Često se dogodi da posmatrači imaju neke primjedbe koje nisu suštinske, koje su više forma, koje su čisto primjedbe radi primjedbi. To nije dobro za izborni proces. Koliko god da su birački spiskovi CIK-a pročišćeni, oni nisu do kraja, znači ima veliki broj duplih glasača, ima veliki broj ljudi koji glasaju, a koji više ne postoje među živima, a u malim izbornim jedinicama dobro znaju ko je to, pa se glasa na osnovu njih, a da ne govorimo o glasovima koji su danas u dijaspori i koji vjerovatno za tu priliku dođu, ili sa onim glasovima gdje možete imati prebivalište u nekoj opštini a da nikada tu niste bili, i da onda glasate. Prema mom mišljenju, to bi trebala na ovim izborima da bude jedna osnovna funkcija posmatrača, da pokušaju da što manje neutrališu taj broj fantomskih glasača“, upozorava politički analitičar Srđan Vukadinović.