Rejhana Numanović: Povelja Kulina bana napisana je upravo u Visokom

Malo koji grad se može pohvaliti kontinuitetom postojanja i historijskom značaju kao
Visoko. Područje Visokog je bilo naseljeno od 5.milenijuma pr.n.e. gdje je u organizovanim
zajednicama živjelo i više hiljada stanovnika, a Okolište svjedoči postojanju jednog od
najvećih neolitskih naselja u jugoistočnoj Europi. Tragovi život u Visokom pronalaze se i u
arheološkim nalazištima iz metalnog doba i doba Rimskog carstva. U doba Rimskog carstva
područje Visokog, posebno moštranski kraj postaje raskrsnica glavnih rimskih puteva kroz
antičku Bosnu.

Tokom srednjeg vijeka, današnje područje Grada Visokog se smatra da je predstavljalo osnov u razvoju srednjovjekovne bosanske države. Samo naselje smješteno u Visočkom polju i okolini dugo je imalo naziv Bosna što je predstavljalo najstariji i najuži pojam Bosne kao teritorijalno-političke zajednice. Sa pravom možemo reći da je razvoj bosanske države, koja je za vrijeme kralja Tvrtka I Kotromanića, krunisanog u Milama, bila teritorijalno
najrasprostranjenija, počeo upravo iz Visokog. U Visokom je bilo i krunidbeno mjesto
bosanskih kraljeve, grobno mjesto, mjesto održavanja sastanaka državnog sabora. U Moštru se nalazio srednjovjekovni univerzitet još 1175.godine. Jedan od najznačajnijih dokumenata, pisani trag o postojanju Bosne, Povelja Kulina bana napisana je upravo u Visokom, na današnji dan, 29.08.1189.

Dolaskom Osmanlija i Ajas-paše u Visoko dolazi novi tip gradnje, te od srednjovjekovnog
grada Visoko izrasta u naselje osmanskog tipa sa urbanom jezgrom. U ovom periodu tabački zanat i trgovina bivaju prepoznatljivi za Visoko. Kroz austrougarske spise Visoko se
spominje kao organizirana naseobina sa razvijenom trgovinom, uredima i drugim
institucijama.

7.aprila 1945. godine Visoko je oslobođeno od uprave NDH, a u NOR-u je učestvovalo 1205
visočkih vojnika.

Tokom SFRJ Visoko biva srez (sjedište) današnjih općina: Breza, Fojnica, Ilijaš, Kiseljak,
Kreševo i Vareš. Izvršena je industrijalizacija grada sa naglaskom na kožarsku, prehrambenu, metalnu, tekstilnu, trgovinsku i građevinsku industriju koja je opskrbljivala čitav srez, te bila najveći izvoznik tekstila i kože u Jugoslaviji. Visočka privreda zapošljavala je 88% stanovništva, a 1991. godine ostvaren je ukupan izvoz od 92,5 miliona dolara.

Tokom ratnih godina visočki borci Armije RBiH su uspjeli zadržati većinu teritorija općine
Visokog pod svojom kontrolom. Tokom čitavog rata su vršena doturanja oružja prema
Sarajevu i drugim gradovima, najčešće šumskim putevima. 8976 vojnika dalo je Visoko,
Visoko je izgubilo 314 boraca od kojih su petorica najmlađih bili maloljetni u trenutku
pogibije, a petorica sinovi jedinci, 498 boraca su ostali invalidi. Visoko je imalo 127 civilnih
žrtava, od kojih 38-ero djece. Štete u privredi procijenjene su na oko 200 miliona eura. U
istom periodu Visoko je pružilo utočište i primilo više od 14.500 raseljenih osoba, a ratna
bolnica primila je preko 5.000 pacijenata. Visočani su dobrovoljno putem Crvenog krsta dali
više od 5.500 doza krvi. 23 visočka borca su dobila najveće odlikovanje Zlatni ljiljan, dok je
19 pripadnika MUP-a dobilo Zlatnu policijsku zvijezdu.

O značaju Visokog tokom samog rata govori i činjenica da bi Predsjedništvo BiH, u slučaju
da je moralo napistiti Sarajevo, bilo smješteno u Visokom- Goruši, a da je RTV u Sarajevu
bila uništena, alternativa u Visokom je već bila pripremljena. Glavni logistički centar za
opremanje i snadbijevanje svih jedinica Armije bio je lociran u Visokom, a aerodrom je
služio kao veza sa spoljnim svijetom i mjesto preko kojeg je dopremana humanitarna pomoć.

Kao što je vidljivo kroz historiju, Visoko je dalo veliki doprinos kako nastanku Bosne,
njenom industrijskom razvoju, tako i njenom očuvanju. Danas Visoko je administrativno
postalo grad, ali da bi imalo sve elemente grada, mora se svakodnevno raditi na njegovom
razvoju i stvaranju boljih uslova, privlaćenju investitora, ulaganju na svim poljima. Vrijeme
je pred nama, koračati moramo pametno, promišljeno i strateški kako bismo Visokom vratili stari sjaj, a samo zajedno sa istim ciljom i iskrenim nijetom to možemo. Na kraju, to smo dužni gradu od kojeg je nastala Bosna i Hercegovina.

Svim Visočankama i Visočanima sretan Dan Grada Visokog!