Muzej moderne umjetnosti iz New Yorka o Bijeloj džamiji: Ljepotica iz vremena jugoslovenske betonske utopije

Brojne građevine nastale tokom postojanja Socijalističke federativne republike Jugoslavije (SFRJ) i dalje zadivljuju svijet, pa tako i nije veliko čudo da još uvijek postoje izložbe čija je glavna tema upravo ova vrsta arhitekture. Jedna od takvih izložbi otvorena je u New Yorku, gdje se ondašnji Muzej moderne umjetnosti (MoMA) pozabavio ovakvim stilom gradnje i općenito jugoslovenskom arhitekturom, baziranoj na betonskim konstrukcijama.

Među brojnim značajnim građevinama iz tog vremena koje su izložene kao eksponati izdvaja se visočka Šerefudinnova Bijela džamija, kao jedan od najljepših spomenika i spojeva jednog vremena i religije.

“Šerefudinnova Bijela džamija piramidalne forme je moderna reinterpretacija tradicionalnih otomanskih džamija, koje preovladavaju u Bosni i Hercegovini. Sa salom za molitve i minaretom ispod nivoa ulice građevina je definirana kao skulpturalna betonska ljuska, koja je probijena sa pažljivo postavljenim krovnim prozorima, a koji u konačnici “hvataju” dnevnu svjetlost odvojeno za svaki od pet dnevnih namaza. Na taj način istaknuto je i pet osnovnih postulata Islama”, ističe se u opisu na zvaničnoj prezentaciji Muzeja moderne umjetnosti iz New Yorka.

Inače, Šerefudinnova Bijela džamija u Visokom izgrađena je prvi put 1477. godine, a sadašnji izgled nakon potpune rekonstrukcije dobila je 1980. godine. Arhitekt džamije je slavni Zlatko Ugljen, a najbitniju nagradu za ovo djelo Ugljen je dobio 1983. godine, kada je zbog upadljivosti, stvaralaštva, sjajnosti, originalnosti i novih pristupa u gradnji ovaj objekt nagrađen prestižnom Aga Khanovom nagradom za arhitekturu.

Druga značajnija nagrada za Bijelu džamiju stigla je 2007. godine od mađarskih arhitekta, koji su ocijenili da je Bijela džamija u Visokom među tri najbolje dizajnirana sakralna prostora u cijeloj Europi.