Press konferencija CCI: Monitoring Vlade i Skupštine ZDK u prvoj polovini 2017. godine

Bosna i Hercegovina nije baš najbolje mjesto za dobre primjere i prakse i njihovo širenje. Svojevremena odluka poslanika Skupštine ZDK da se odreknu prava na profesionalizaciju svog mandata, odnosno zapošljavanje u Skupštini i primanje plate za svoj poslanički rad, kao i odbijanje nekih poslanika i ministara da iskoriste zakonsku mogućnost za „bijeli hljeb“, odnosno godinu dana plaćenog nerada, prošli su, manje-više, u ignorisanju, i drugih institucija vlasti u zemlji, ali i javnosti, koja ovom primjeru visoke društvene odgovornosti i socijalne osjetljivosti nije posvetila dužnu pažnju. I danas je Skupština ZDK jedina čiji poslanici, s izuzetkom novog predsjedavajućeg, od kako je preuzeo tu funkciju, ne primaju platu, a paušal im je dvostruko manji nego u Skupštini USK, recimo. No, drugi i nepomišljaju da im se pridruže. Naprotiv, na nekim mjestima povećavaju plate i otvoreno odbijaju da se odreknu privilegija koje niko drugi u društvu nema. A ne samo da bi se uloga predstavnika građana u institucijama vlasti mogla shvatiti kao čast i privilegija, koja je sama po sebi dovoljna nadoknada za uloženi rad, nego je taj rad, podaci CCI-jevog monitoringa to pokazuju, u nekim institucijama vlasti u zemlji, tako skroman, sveden na par sati mjesečno u prosjeku, odvija se uz nepoštovanje akata koji propisuju njegovu učestalost i obaveze poslanika, rezultati su mu krajnje nezadovoljavajući i nerijetko se odvija uz kršenje zakona i Ustava, da, naprosto, ne zaslužuje da bude plaćen. Niti bi bio da o tome odlučuju građani. I zbog toga CCI nastavlja uporno da promoviše ovaj primjer političke svijesti i odgovornosti, koji imamo u ZDK. I izražava svoje poštovanje prema onima koji su u sebi našli dovoljno moralne snage, poštenja i skromnosti, da se odreknu privilegija koje im zakon omogućava, svjesni da sve što je „po zakonu“, nije i moralno i društveno prihvatljivo.

SKUPŠTINA ZDK, UZ SKUPŠTINE KS I USK, JEDINA JE KANTONALNA SKUPŠTINA KOJA JE U PRVOJ POLOVINI  2017.  GODINA,  ODRŽALA  6  REDOVNIH  SJEDNICA,  ODNOSNO  JEDNU  MJESEČNO,  U PROSJEKU. Zanimljivo je da je ona jedina kantonalna Skupština koja je održavala zasjedanja u svakom mjesecu posmatranog perioda. Dok su ostale imale „pauze“ od jednog do čak 3 mjeseca.

OVAJ INTENZITET RADA, MEĐUTIM, NIJE REZULTIRAO I ADEKVATNOM PRODUKTIVNOŠĆU. Po broju razmotrenih i realizovanih mjera, u prvih 6 mjeseci 2017. g, Skupština ZDK tek je na 5. mjestu kantonalne ljestvice. Skupštine USK i BPK bile su, recimo dvostruko produktivnije od nje, u ovom periodu, a skupština KS dva i po puta.

POSEBNO ZABRINJAVA NISKA REALIZACIJA ZAKONA. Po drugi put za redom, Skupština za pola godine uspijeva usvojiti tek 3 zakona (u finalnoj formi prijedloga), što je najlošiji šestomjesečni rezultat od 2011. godine.

U PRVOJ POLOVINI 2017. GODINE NIJE USVOJENA NIJEDNA STRATEGIJA. Nije usvojena ni Strategija omladinske politike na području ZDK, koja je, po Programu rada, trebala biti realizovana do kraja prvog šestomjesečja ove godine, ali još uvijek, nije dostavljena od Vlade ZDK u skupštinsku proceduru.

S IZVJESNIM ZAKAŠNJENJEM, U ODNOSU NA ROKOVE IZ PROGRAMA RADA, USVOJEN JE KANTONALNI EKOLOŠKI AKCIONI PLAN ZDK ZA PERIOD 2017.-2025. GODINE. Planiran za usvajanje, najprije programima rada Vlade i Skupštine u prethodnoj godini, a onda u januaru ove, ovaj razvojno-planski dokument, koji na osnovu procjene stanja okoliša, utvrđenih ekoloških problema i definiranih akcija treba da doprinese unapređenju stanja okoliša na području ZDK, usvojen je, nakon provedene javne rasprave, 3.4.2017.

PROGRAM RADA SKUPŠTINE ZDK PO PRVI PUT JE DONEŠEN NA VRIJEME, PRIJE POČETKA GODINE NA KOJU SE ODNOSI. Pored pozitivnog iskoraka Skupštine u smislu blagovremenog donošenja programa rada i nekršenja Poslovnika, u ovom kontekstu, treba istaći da je program za 2017. godinu obimom najmanji program rada u aktuelnom mandatu, što se posebno odnosi na zakone, čiji je broj skoro prepolovljen u odnosu na prethodne godine. S tim u vezi je poražavajuća činjenica da za 6 mjeseci rada nije realizovana ni trećina planiranih mjera – od 112 planiranih mjera, u potpunosti je realizovano svega 32. A procenat u potpunosti završenih, inače krajnje skromnih, zakonodavnih obaveza, je svega 18%.

I BUDŽET ZA 2017. JE USVOJEN NA VRIJEME I U SKLADU SA ZAKONOM – PRVI PUT U AKTUELNOM MANDATU. U budžetu, usvojenom 28.12.2016. godine, najveća stavka su plate i naknade troškova zaposlenih – cca 152 od cca 293 miliona KM, odnosno preko 50%.

INSTITUCIJE ZDK SU DO KRAJA MAJA 2017. GODINE, U POTPUNOSTI REALIZOVALE TEK JEDNU ČETVRTINU AKTIVNOSTI PREDVIĐENIH AKCIONIM PLANOM ZA REALIZACIJU REFORMSKE AGENDE.

Od ukupno 55 aktivnosti predviđenih Akcionim planom, zaključno sa 22.05.2017. godine, kontinuirano se provode 32 aktivnosti (58,2%), završeno je 14 (25,45%) započeto 6 (10,9%), a odgođeno 3 (5,45%).

IAKO JE PRIJE GODINU DANA GRUPA POSLANIKA SKUPŠTINE ZDK PODNIJELA INICIJATIVU ZA PROMJENU  USTAVA  ZDK,  S  CILJEM  UKLANJANJA  DISKRIMINACIJE,  ISTA,  JOŠ  UVIJEK,  NIJE RAZMATRANA U SKUPŠTINI ZDK. Naime, početkom maja 2016. godine, grupa od 17 poslanika Skupštine ZDK, podnijela je službenu Inicijativu za izmjenu Ustava ZDK, s ciljem uklanjanja diskriminacije iz Ustava i uspostavljanja istih prava za sve građane, odnosno omogućavanja i pripadnicima nekonstitutivnih naroda da budu birani na određene pozicije u vlasti i da imaju iste mehanizme zaštite svojih interesa kao što ih imaju i konstitutivni narodi. Ista se još nije našla na dnevnom redu sjednica Skupštine ZDK, iako su pojedini poslanici kroz poslanička pitanja i inicijative podsjećali na preuzetu obavezu.

SPOMENIMO I DA U VEZI SMJENE BIVŠE PREDSJEDAVAJUĆE DRAŽENKE SUBAŠIĆ, VIJEĆE ZA ZAŠTITU VITALNOG NACIONALNOG INTERESA USTAVNOG SUDA FBIH NIJE NAŠLO OSNOVA ZA ODLUČIVANJE O OVOM PITANJU. Podsjećamo da se radi o kantonu čija vlada u svom sastavu nema nijednu ženu, pa je činjenicom da je žena bila na čelu Skupštine donekle ublažavana ta, u suštini, neprihvatljiva (i nezakonita) situacija. S druge strane, nije potrebno da određene stvari nalaže zakon ili da budu naložene presudama Ustavnog suda, da bi ih se, u cilju razvijanja pozitivnih odnosa u društvu, implementiralo. U tom kontekstu, malo tolerancije, prema jednoj predstavnici opozicije i manjinskog naroda u ZDK, koja je, inače, korektno obavljala svoju dužnost, svakako bi bilo pozitivnije, od demonstracije političke moći vladajuće koalicije i nacionalne unifikacije čelnih funkcija u Kantonu.

INTENZITET  RADA  VLADE  ZDK,  U  PRVOJ  POLOVINI  2017.  GODINE,  BIO  JE,  ZA  RAZLIKU  OD SKUPŠTINSKOG, ISPOD PROPISANOG NIVOA. Iako Poslovnik o radu Vlade propisuje da se sjednice Vlade održavaju, jednom sedmično, u čak 10, od 26 sedmica, u prvoj polovini 2017. godine, nije održana redovna sjednica Vlade. Intenzitet rada Vlade ZDK u prvoj polovini 2017. g, najniži je u posljednjih 7 godina.

PAD U INTENZITETU RADA, OSTAVIO JE DRAMATIČNE POSLJEDICE I NA PRODUKTIVNOST VLADE U POSMATRANOM PERIODU. U prvih 6 mjeseci 2017. godine, Vlada ZDK, razmotrila je dvostruko manje mjera nego u prethodnih 6 mjeseci. 534 : 1065. Naime, samo u zadnjih mjesec i po dana prethodne godine, razmotreno je više mjera nego u čitavoj prvoj polovini 2017. Pri tome…

ANALIZA RAZMOTRENIH MJERA UKAZUJE NA ZANEMARIV PROCENAT POSEBNO ZNAČAJNIH, KOJIMA JE MOGUĆE SISTEMSKI UTICATI NA PROMJENU KVALITATA ŽIVOTA GRAĐANA. Vlada se, tokom, posmatranog perioda, uobičajeno, najviše bavila dnevno-operativnim poslovima. Zaključci, odluke i rješenja, predstavljaju čitavih 68% od svih razmotrenih mjera. Planovi i programi, izvještaji i informacije čine daljnih 25%. Procenat posebno značajnih mjera je, međutim, gotovo zanemariv. Zakona je tek 1%. A, u prvih 6 mjeseci 2017., nije razmatrana nijedna strategija. Ipak…

U POSMATRANOM PERIODU USVOJENA SU 3 AKCIONA PLANA. 23.2.2017. utvrđen je Kantonalni ekološki akcioni plan ZDK; 09.3.2017. utvrđen je Akcioni plan za implementaciju Strategije razvoja ZDK; 23.3.2017. utvrđen je Akcioni plan za borbu protiv korupcije Vlade ZDK.

REALIZACIJA ZAKONA VLADE ZDK, U 1. POLOVINI 2017., JEDNA JE OD NAJNIŽIH U POSLJEDNJIH 7 GODINA I JEDNA OD NAJLOŠIJIH OD SVIH KANTONA. Od 6 utvrđenih zakona (5 u prijedlogu i 1 u nacrtu), u prvoj polovini 2017., lošiji je jedino rezultat iz „izbornog“ drugog polugodišta 2014, kada je polovinu vremena bila aktivna vlada u „tehničkom mandatu“, koja, u principu, ne donosi zakone. A što se tiče rezultata drugih kantonalnih Vlada, samo su vlade PK i SBK, utvrdile manje zakona, u prvih 6 mjeseci 2017.

PROGRAM RADA VLADE PONOVO JE USVOJEN UZ KAŠNJENJE I KRŠENJE POSLOVNIKA. Umjesto prije početka godine na koju se odnosi, Program za 2017. godinu usvojen je 1.2.2017. Istini za volju, radi se o najmanjem kašnjenju u posljednjih 11 godina. Istovremeno, to je, obimom, najveći program rada u posljednjih 11 godina. No, to se ne odnosi na zakone, čiji je broj skoro prepolovljen u odnosu na prethodne dvije godine.

VLADA ZDK IMA RESPEKTABILNU REALIZACIJU PLANIRANIH AKTIVNOSTI. Program rada Vlade za godinu, iako najobimniji do sada, za prvih 6 mjeseci je realizovan u procentu od 54%. Preko 50% realizacije planiranih obaveza, u prvoj polovini 2017., imaju još jedino vlade TK i ZHK.

IAKO JE BUDŽET ZA 2017. GODINU DONEŠEN NA VRIJEME, PRIJE KRAJA 2016., VLADA SVOJE OBAVEZE, U TOM KONTEKSTU NIJE REALIZOVALA NA VRIJEME. Vlada ZDK utvrdila je nacrt Budžeta ZDK za 2017. godinu, 22.11.2016, čime je prekršen Zakon o Budžetima u FBiH, koji propisuje da je krajnji rok za donošenje nacrta Budžeta od strane Vlade, 01. novembar.

VLADA ZDK SVOJIM ODNOSOM PREMA PORODILJAMA I DJEČIJEM DODATKU, POKAZUJE ODREĐEN STEPEN SOCIJALNE OSJETLJIVOSTI I ODGOVORNO DJELOVANJE U KONTEKSTU DEMOGRAFSKIH PROBLEMA. No, dječiji dodatak se isplaćuje u krajnje skromnom iznosu. I na tome bi trebalo poraditi u narednom periodu. Pogotovo imamo li u vidu porazne statističke podatke o prirodnom priraštaju. Samo u prva 4 mjeseca 2017., naime, u ZDK je umrlo 228 ljudi više, nego što ih je rođeno.

VLADA ZDK I DALJE SVOJIM SASTAVOM KRŠI ZAKON O RAVNOPRAVNOSTI POLOVA U BIH. Vlada ZDK, ni u svom rekonstruisanom obliku, u svom sastavu nema nijednu ženu, iako Zakon o ravnopravnosti polova u BiH propisuje da je najmanja zastupljenost manje zastupljenog pola 40% i da se sve drugo smatra diskriminacijom, čije se otklanjanje nalaže navedenim Zakonom. No, ni Vlada, ni Skupština ne čine ništa da ovu nezakonitost u svom radu otklone. Što je potpuno neprihvatljivo i za svaku osudu.

CENTRI CIVILNIH INICIJATIVA PREPORUČUJU:

Pozivamo Vladu da intenzitet svog rada dovede na nivo propisan Poslovnikom, odnosno da značajno intenzivira svoj rad u nastavku.

Skupštinu pozivamo da poveća svoju efikasnost, pogotovo u realizaciji planiranih mjera i da, u nastavku godine, pokuša amortizovati zaostatke napravljene u prvih 6 mjeseci.

Obje institucije pozivamo da se koncentrišu na ključne probleme građana, odnosno njihovo rješavanje i poboljšanje kvaliteta života u ZDK, ne čekajući da problemi eskaliraju.

U tom kontekstu pozivamo ih i da, jednom kvartalno, organizuju tematske sjedice Skupštine, na kojim bi se, u demokratskoj atmosferi, sa dobro pripremljenim materijalima, i uz pomoć stručnjaka za određene oblasti, diskutovalo i pokušalo doći do rješenja najznačajnijih problema ovog kantona. Ili bar tom diskusijom otvorila šira javna rasprava.

Pozivamo ih i na kreiranje i usvajanje strategija koje se dugo čekaju.

Preporučujemo da na vrijeme krenu u izradu ključnih dokumenata za rad u 2018. – programa rada i budžeta ZDK, kako se ne bi kasnilo sa njihovim usvajanjem.

Pozivamo Vladu i Skupštinu da nastave sa podsticajnim mjerama za zapošljavanje i mjerama pronatalitetne politike, u okviru kojih preporučujemo razmatranje mogućnosti za povećanje dječijeg doplatka.

I, konačno, pozivamo ih da provedu, u 2016. godini inicirane, Ustavne promjene, i otklone diskriminaciju na nacionalnoj osnovi, prema pripadnicima nekonstitutivnih naroda, te, da poštuju Zakon i da otklone (ili za početak bar ublaže) diskriminaciju na polnoj osnovi, unutar Vlade ZDK.